کشت و پرورش گل لاله

کشت و پرورش گل لاله

مقدمه

لاله یکی از زیبا ترین گلهایی  است که از دیرباز مورد توجه علاقه مندان و تولید کنندگان گل قرار گرفته و زینت بخش باغها و بوستانها بوده است . رنگ، فرم و زیبایی و لطافت گل لاله همواره مورد تمجید شاعران و ادبا و نویسندگان بوده است . زادگاه این گل دلربا قسمتهای شمالی ایران و ترکیه است و هنوز هم نمونه های وحشی این گل در بسیاری از نقاط ایران بویژه کوههای اطراف تبریز و اردبیل مخصوصاً کوه سبلان یافت می شود.

در سرزمین ایران بهترین شرایط ممکنه برای رشد و پرورش این گل بی نظیر فراهم است و همگان بویژه علاقمندان به گل می توانند با مطالعه پیرامون نحوه کاشت و نگهداری این گل به تولید آن اقدام ورزند.

امید است این مجموعه کوچک ولیکن مفید بتواند مورد توجه علاقمندان به زیبایی طبیعت قرار گیرد و تا حدی اطلاعات لازم جهت کشت گل لاله را در اختیار آنان قرار دهد.

تاریخچه

در اوائل قرن هفدهم کشت لاله در هلند شروع گردید و قیمت پیاز لاله چنان افزایش یافت که در مقابل یک پیاز گونه نادر لاله، خانه, کارخانه آبجو و آسیاب داده می شد و پیاز های لاله را به عنوان جهیزیه تعیین می کردند. سپس در کمتر از یکصد سال لاله ها از هلند به تمام نقاط دنیا برده و کاشته شدند.

لاله ها علاوه بر اینکه به عنوان ماده غذایی در طی دوران مطرح بوده‌اند به عنوان مثال پیاز گونه T.edubis در ژاپن به مصرف تغذیه می رسیده Uphof و یا برخی از گونه های باغبانی آن نظیر گونه ‌T.gesneriana در هلند به هنگام کمبود مواد غذایی به مصرف تغذیه می رسیده است، در اکثر کشورها به خاطر گل های زیبا و بهاره ( در فصلی که گیاهان زینتی دیگر کم هستند)، مورد توجه بسیار قرار گرفته اند. تعدادی از گونه ها و دورگه های لاله نمونه های معروف باغبانی هستند و امروزه کشور هلند یکی از بزرگترین صادرکنندگان پیاز لاله در جهان است. کشت وسیع لاله و سایر گیاهان پیازی در هلند به علت شرایط مناسب جغرافیایی ، آب و هوا و خاک این کشور است. برای کشت لاله خاک غنی، رطوبت زیاد و دمای ملایم در بهار لازم است که این شرایط در هلند وجود دارد. غیر از هلند در بعضی از نقاط انگلستان و چند کشور دیگر نیز صدها نوع از ارقام لاله را پرورش می دهند.

لاله ها علاوه بر اهمیتی که در تجارت به عنوان گل های زینتی دارند، مورد توجه بسیار محققین و گیاه شناسان نیز می باشند و با وجود ارقام کاشته شده و گونه های پرورش یافته  در باغبانی ، جمع آوری  کنندگان گیاهان هنوز هم به جستجوی خود برای یافتن موطن اصلی گونه ها و همچنین گونه های جدید از اروپا تا هیمالیا و مشرق زمین ادامه می دهند.

ریخت شناسی جنس لاله

پیاز

سطح خارجی پیاز از پوسته های نازکی که فاقد مواد غذایی هستند پوشیده شده است. این پوسته ها از نظر شکل ظاهری با پوسته ها یا فلسهای گوشتی درونی آن متفاوت می باشند. پوسته های سالهای قبل نیز به صورت لایه های انباشته بر روی هم پوسته پیاز را در بر می گیرند که غالباً برای حفاظت پیاز در مقابل شرایط نامناسب محیط می باشند. مواد غذایی در فلس های گوشتی پیاز خرد شده و به مصرف تغذیه و رشد گیاه می رسد.

شکل ، اندازه و رنگ پوسته پیاز در تقسیم بندی  بخش ها (section) و همچنین در تشخیص گونه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به عنوان مثال در گونه T. lehmanniana  بقایای پوسته های پیاز طی سالیان متمادی  بر روی یکدیگر انباشته شده و تا سطح خاک ادامه می یابند، در صورتی که در گونه T. schrenkii پوسته پیاز نسبتاً ظریف و شکننده و کوتاه است.

شکل و فرم کرکها و موهای سطح درونی پیاز در طبقه بندی بخش ها  و شناسایی گونه ها مورد استفاده قرار می گیرد، مثلاً در گونه T. hoogiana سطح داخلی پیاز پوشیده از کرک های در هم  و متراکم نمدی شکل است، در صورتی که  در گونه T.clusiana توده ای از کرکهای درهم فقط در ناحیه راس پیاز دیده می شود و یا در گونه T. schrenkii تعداد کمی موهای بلند و نازک و ابریشمی در سطح داخلی پیاز مشاهده می گردد.

پیاز لاله ها در مقابل سرمای زمستان مقاومت زیادی داشته و در زمین باقی می ماند. اندازه پیاز نیز در زمستان گذرانی آنها مؤثر است، زمستان گذرانی پیازهای درشت ( از 2 تا 5 سانتی متر قطر) ، بسیار خوب می باشد. در پیازهای کوچکتر (از 1 تا 2 سانتیمتر قطر) ، درصد رشد گیاه در بهار کمتر است و در پیازهای ریز ( کوچکتر از 1 سانتیمتر قطر) ، درصد  رشد بعد از زمستان گذرانی به 36 تا 60 درصد بسته به نوع آن تقلیل می یابد. علت اینکه پیازهای ریز در زمستان مقاومت نمی نمایند غیر کافی بودن ذخیره مواد غذایی در آنها و در نتیجه ضعیف و غیر مقاوم شدن آنهاست.

بطور کلی پیاز از آماس کردن بخشی از ساقه، درست می شود و از پولکهایی که چیزی جز برگهای تغییر شکل یافته نیست، پوشیده می شود.

مهمترین قسمت پیاز، بخش پایینی آن است که طبق نام دارد. تمام بخشهای دیگر پیاز از این قسمت پدید می آید: در حاشیه پایینی آن ریشه ها و بر سطح بالایی آن پولکها به شکل متحدالمرکز پیرامون جوانه گندم بوجود می آیند. افزون بر این، بر روی این طبق جوانه های دیگری پدید می آیند. که یا در انتهای چرخه ی رشد به پیاز جایگزین تبدیل می شوند و یا بچه پیازهایی بوجود می آورند که دقیقاً همانند والدین خود هستند با این تفاوت که به مراتب کوچکترند. در پاره ای از گونه ها، بچه پیازها در انتهای ساقه هایی پدید می آیند که آنها را ساقه زیر زمینی می گویند.

برگ

برگ در لاله ها به دو صورت برگهای بلند و ظریف با کناره های تقریباً موازی و غالباً پیچ خورده در حول محور میانی و یا به صورت برگهای صاف با نوک کشیده مشاهده می شود. حاشیه برگها بدون پرز یا پرز دار و در برخی از گونه ها در حاشیه برگها نوار قرمز رنگی دیده میشود.

برگهای گیاه معمولاً تا حدودی دراز است و بر سطح خاک گسترده می شود و نوعی روزت، بوجود می آورد و این قسمت در بسیاری از گونه های وحشی پایه گیاه را حفاظت می نماید. اغلب اوقات حاشیه های آنها بسیار پیچ خورده است. پاره ای از آنها دارای حواشی سرخ فام هستند یا رگه هایی به رنگ قهوه ای مایل به سرخ روی آنها مشاهده می شود. پاره ای دیگر که کوچکترند، گل را در صعود خویش به سوی خورشید و در طول ساقه ای ساده یا منشعب ونسبتاً صاف و کشیده همراهی می نمایند.

گل

قطعات گل به صورت یک در میان شامل دو ردیف قطعات گلپوش، دو ردیف پرچم و یک ردیف برچه قرار دارند. گل غالباً بزرگ، منفرد و بر روی دمگل صافی قرار گرفته (گونه هایی نیز با دو یا چند گل بر روی دمگل های ظریف و نازک مشاهده می شود. ). غنچه سبز که بهنگام باز شدن گل تغییر رنگ می یابد . شکل و اندازه قطعات گلپوش بسیار متغیر است، قطعات خارجی گلپوش در اکثر گونه ها بلند تر و نوک کشیده تری دارند و غالباً به سمت عقب بر می گردند، هم چنین غالباً ضخیم تر (بخصوص در ناحیه ناخنک) از قطعات داخلی هستند. در سطح پشتی قطعات داخلی گل پوش رگه میانی با یک یا سه خط موازی مشخص می گردد و رنگ این قطعات نیز در سطح پشتی درخشان تر و شفاف تر از سطح درونی است. رنگ قطعات داخلی و خارجی در سطح درونی یک رنگ شبیه به یکدیگر ولی لکه قاعده قطعات در سطح داخلی معمولاً مشخص و پررنگ تر با حاشیه مشخص یا بدون حاشیه است، در صورتی که در سطح بیرونی لکه بصورت هاله ای کم رنگ و نامشخص مشاهده می گردد. اشکال لکه قاعده قطعات گلپوش نیز در گونه ها بسیار متغیر است.

مشاهدات نشان میدهد که در بعضی انواع لاله بین شکل گل و شکل پیاز آن رابطه ای وجود دارد، یعنی در انواعی که گل فنجانی شکل است پیاز نیز کروی است و یا در مواردی که گل تخم مرغی است پیاز مخروطی و یا مخروطی کشیده است.

گل لاله از سه گلبرگ و سه کاسبرگ که تا حدودی یکدیگر را می پوشانند تشکیل شده است. هم درون و هم بیرون گل کاملاً رنگین است و در میان گل لکه ای دیده می شود که بسیار زیبا است و چشم گل نامیده می شود و تمام زیبایی گل لاله مربوط به این قسمت است. تخمدان سه خانه ای در درون گل قرار گرفته که به کلاله ای سه شاخه به رنگهای گوناگون ختم می شود پیرامون مادگی را نیز شش پرچم دارای رنگهای متنوع فرا گرفته است.

پرچم

طول میله پرچم و بساک ( طول بساک بهنگام باز شدن کامل آن بایستی گرفته شود)، رنگ بساک و گرده ها و بخصوص پرزدار بودن یا بدون  پرز بودن قاعده میله پرچم در تشخیص گونه ها و تقسیم بندی زیر جنس ها بسیار مهم است و اساس تقسیم بندی آنهاست. در زیر جنس Eriostemones میله پرچم صاف و به طرف راس بتدریج باریک شده و دارای رگه میانی کاملاً مشخص است، پرچم های داخلی و خارجی یک شکل و یک اندازه نیستند و در قاعده آنها دسته ای از مژه های کوتاه دیده می شود ، در صورتی که در زیر جنس Leiostemones پرچم ها به طول مساوی یکدیگر و قاعده آنها صاف و بدون مژه است .در اکثر گونه ها به نظر می رسد که رنگ بساک و میله پرچم هم رنگ لکه قاعده قطعات گل پوش است.

تخمدان

تخمدان بالایی و متشکل از سه حجره می باشد. اندازه، شکل، رنگ و وجود لکه ها یا حلقه ارغوانی یا قرمز رنگ بر روی تخمدان ( در زیر کلاله)، هم چنین اندازه، شکل و رنگ  کلاله، وجود برجستگی های زگیل مانند بر روی آن و نیز پایه دار یا بدون پایه کلاله در تشخیص و شناسایی گونه های لاله مورد استفاده قرار می گیرند.

میوه

میوه لاله کپسول سه حجره ای است که در هر حجره تعدادی بذر مسطح در دو ردیف به کناره های برچه متصل شده اند. کپسول بوسیله شکافهای طولی در طول رگه میانی هر برچه شکافته می شود. در برخی از گونه ها کلاله نسبتاً بزرگ و متصل به خامه باقی می ماند. شکل و اندازه کپسول و هم چنین شکل و رنگ پایه میوه در گونه ها بسیار متغیر است.

بطور کلی شناسایی گونه های لاله با مطالعه نمونه های خشک شده هر بار یوم کاری بسیار مشکل می باشد، زیر اکثر نمونه ها بطور کامل جمع آوری نشده و غالباً فاقد پیاز بوده و یا تنها یک نمونه جمع آوری شده و بعلاوه رنگ گل در اکثر نمونه های خشک شده تغییر یافته است، بدین جهت باید سعی شود که مطالعه نمونه ها در طبیعت و بررسی بر روی نمونه های تازه صورت گیرد.

لاله در درجه ی نخست گیاهی پیاز دار به شمار می آید. پیاز دارای این ویژگی است که پس از تغییر شکلهای گوناگون، به همان سان که در آغاز چرخه رشد بوده و در می آید. این اندام قادر است بدون نیاز به تکثیر جنسی، یک گیاه کامل دارای ریشه، ساقه، برگ، و گل پدید آورد. تمام اندامهای لاله از پیاز آغاز می شود و به تولید پیازی تازه می انجامد.

ریشه ها

ریشه ها نخستین اندامهای گیاه هستند که پیش از سایر اندامها و حتی در آذر ماه پدید می آیند. این اندامها این امکان را پدید می آورند که گیاه بتواند تا ژرفای کافی در خاک نفوذ نماید. به محض آغاز فصل گرما این قسمتها شروع به خشکیدن می کنند و در تمام مدت استراحت پیاز چیزی از آنها باقی نمی ماند.

روش جمع آوری لاله ها

نظر به اینکه شکل قطعات گلپوش، رنگ گل، بساک و تخمدان در بیشتر گونه های لاله پس از پرس کردن و خشک شدن تغییر می یابد و مطالعه و تشخیص آنها را مشکل می سازد، بدین جهت توصیه می شود به هنگام جمع آوری نمونه های در طبیعت نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:

1-   پیاز کامل (با پوسته خارجی) جمع آوری گردد.

2-   طرز قرار گرفتن برگ ها در اطراف ساقه و فاصله آنها با زمین یادداشت شود.

3-   رنگ گل به طور دقیق و کامل (رنگ قطعات گلپوش در سطح درونی و پشتی، رنگ لکه انتهایی قطعات گلپوش در دو سطح درونی و پشتی).

4-   طرز قرار گرفتن قطعات گلپوش (به حالت ایستاده یا برگشته به سمت عقب).

5-   پرزداربودن قاعده میله پرچم، رنگ میله پرچم، رنگ بساک و طول آن یادداشت شود (به هنگام باز شدن کامل بساک).

6-   تعداد کافی از هر نمونه جمع آوری گردد.

7-   محل رویش نمونه و نوع خاک آن یادداشت شود.

کاشت و پرورش لاله

مناسب ترین محل برای کشت لاله ها جایگاهی باز و آفتابی است که دور آن توسط بادشکن (درخت، درختچه یا حصار)، اثرات نامساعد باد خنثی شود، ولی حصار باید بشکلی باشد که لاله ها در سایه قرار نگیرند؛ در مکان های سایه دار لاله خصوصیات مناسب را از دست داده رنگ گل آن خراب‌،‌ ساقه بلند و باریک و کج و پیاز کوچک باقی مانده و به تکثیر و رشد گیاه صدمه وارد می آید. خاک رسی و یا شنی کاملاً خشک همراه با کمی خاکبرگ برای کشت لاله بسیار مناسب است. ممکن است کمی کود گاوی نیز به این خاک اضافه نمود ولی این کار باید چند ماه قبل از کاشت پیاز انجام شود. لاله معمولاً خاکهای اسیدی را تحمل نمی کند. بنابراین زمین های اسیدی را باید به کمک آهک مناسب نمود. هم چنین از وجود علفهای هرز باید بکلی پاک شود.

مناسب ترین فصل کاشت پیاز لاله پائیز می باشد. پیاز در پائیز 10 تا 15 روز بعد از کاشته شدن شروع به تشکیل ریشه می نماید. رشد ریشه با شروع یخبندان زمین متوقف شده و در بهار بلافاصله بعد از خاتمه یخبندان مجدداً شروع می گردد. برای ایجاد شرایط مناسب جهت ریشه دادن پیاز و رشد بعدی گیاه روی خاک را 3 تا 4 سانتیمتر با کود پوسیده می پوشانند. پوشش روی خاکم بعد از کاشت پیاز انجام می گیرد و بدین ترتیب دمای خاک مناسب باقی می ماند و در نتیجه یخ نمی زند، بعلاوه از تبخیر رطوبت خاک نیز جلوگیری بعمل می آید.

لاله نیز مانند سایر گیاهان زینتی طالب مواد غذایی زیاد است. می توان علاوه بر کودی که به هنگام کاشت پیاز به زمین می دهند کود برگ نیز در مراحل مشخص رشد گیاه داده شود (در بهار بهنگام ظاهر شدن جست، هنگام ظهور غنچه در حدود دو هفته بعد از کود اول و در دوره گل دادن).

پیازها در فواصل 12 تا 15 سانتیمتری از یکدیگر و در فاصله تقریباً 10 سانتیمتری در زیر زمین کاشته می شوند و تا هنگام گل دادن باید علفهای هرز را کاملاً از میان برداشت. برای بدست آوردن پیازهای درشت و خوب با ضریب تکثیر زیاد، باید هر ساله آنها را بعد از گلدهی و هنگامی که برگ ها و ساقه گیاه کاملاً پژمرده شده اند، از زمین در آورده و دوباره برای سال بعد کاشت. اگر اینکار انجام نگیرد در یک محل پیازهای متعددی در اندازه های متفاوت باقی مانده که از لحاظ تغذیه و رشد جای کافی نخواهند داشت و در نتیجه محصول سال بعد نا مرغوب خواهد شد. چنانچه پیازها را در حال سبز بودن قسمت هوایی از زمین در آورده باشند باید مدت 2 تا 3 هفته در محل سایه دار آنها را نگهداری نمود و سپس ساقه و برگ ها را بریده پیازها را در جای خشک نگهداشت. پیازهایی که خیلی زود و بلافاصله بعد از گلدهی جمع آوری شوند ضریب تکثیر آنها پایین آمده و درصد گیاهان گل دهنده در سال بعد تقلیل می یابد.

بعد از در آوردن پیازها آنها را در محلی سایه دار و خنک و دور از اشعه سوزان آفتاب نگه می دارند. برای خشک کردن پیازها باید آنها را در روی زمین پهن کرد زیرا آب زیاد موجود در پیاز باعث خرابی آن می گردد. 10 روز بعد از در آوردن پیازها از زمین آنها را از خاک و بقایای ریشه ها و فلس های زائد پاک کرده و سپس آنها را به صورت پیازهای درشت،‌ متوسط و کوچک دسته بندی نموده و تا موقع کاشت در جای خشک و سرد تا پاییز نگهداری می نمایند. معمولاً پیازهای درشت در فصل بعد، پیازهای متوسط یکسال بعد و پیازهای کوچک بعد از سه سال و یا تا موقعی که بحد رشد کافی برسند، گل می دهند.

بعضی از انواع لاله ها برای کاشت در گلدان مناسب هستند بخصوص گونه های با ساقه کوتاه و تک گل که زود به گل می نشینند. برای کاشت پیاز در گلدان در اواسط مهر و یا اوائل آبان پیازها را در گلدان هایی به قطر 13تا 14 سانتیمتر می کارند. خاک خوب برای کاشت در گلدان مخلوطی از خاک گلدان با ماسه و هوموس است . با خرده سفال و شن قشر مناسب زهکشی در ته گلدان باید درست کرد. پیاز ها را به تعداد 3 تا 4 یا 5 عدد با هم در نیمه ارتفاع گلدان کاشته و روی آنها را با خاک پر می کنند، سپس آب فراوان و کافی به گلدان داده و گلدانهای کاشته شده را 40 تا 50 روز در زیر زمین یا گلخانه نگه می دارند. در این مدت پیاز ها ریشه های قوی تشکیل داده و برای گلدهی آماده می شوند . بعد از ریشه دادن گیاهان را در اطاق و یا در گلخانه قرار داده و آب فراوان به آن می دهند. در ابتدا گیاه را 5 یا 6 روز در دمای 15- 16 درجه نگه داشته و بتدریج آن را به نور و روشنایی عادت می دهند تا برگهای آن به رنگ سبز تیره در آید، سپس دما را به 18 تا 20 درجه افزایش داده و بعد از 20 تا 30 روز بسته به نوع آنها شروع به گل دادن می نمایند.

تکثیر بوسیله بذر

تکثیر لاله توسط بذر برای بدست آوردن ارقام جدید انجام می گیرد. کشت بذر بلافاصله بعد از برداشت بذر یعنی هنگامی که هنوز پوست آن خیلی سفت نشده ، انجام می گیرد. در سال بعد و در اوایل بهار بذرها شروع به رشد نموده و گیاه جوان سر از خاک بیرون می آورد. در سال اول گیاه جوان تا اواسط خرداد یک برگ لوله شده دارد که بعداً از بین می رود. پیازچه تشکیل شده در این سال فلسی است بسیار کوچک که مواد غذایی در آن ذخیره می گردد. برگهای سال دوم تخت می باشند. در پایان دوره نمو سال دوم بجای پیازچه سال قبل پیاز درشت تری به  وجود می آید . پیاز سال دوم شروع به دادن پیازچه هایی در اطراف خود می نماید (به تعداد 1  تا 2 پیازچه) ، پیاز سال دوم در 15 تا 16 سانتیمتری از سطح خاک ایجاد می شود. پیاز های سال سوم از پیاز های سال دوم درشت تر بوده و تعداد پیازچه های اطراف آن به 2 تا 3 پیازچه می رسد. عمق کاشت پیازها در زمین 15 تا 20 سانتیمتر از سطح خاک است . اگر مراقب خوبی از گیاهان جوان بدست آمده از بذرها بعمل آید، گیاه در سال چهارم و یا پنجم به گل می نشیند.

آفات و بیماریهای لاله

آفات

شته ها به گیاهان جوان در گلخانه و یا در فضای باز آسیب می رسانند. از گلخانه های اطراف تهران و کرج شته Myzus circumflexus  گزارش شده است.

حلزون ها غالباً از پیاز، ساقه و برگهای گیاه جوان تغذیه می کنند. موش پیاز لاله را در انبار از بین می برد.

بیماریها

قارچهای مهمی که تاکنون از لاله های ایران جمع‌آوری و گزارش شده اند عبارتند از:

Puccinia tulipae Schroeter

سورهای محتوی تیلوسپور در این زنگ کوچک و غالباً گرد هستند که بصورت مجتمع روی لکه های زرد رنگ هر دو سطح برگ گیاه و در کنار یکدیگر تشکیل می شوند و سورهای بزرگتری را ایجاد می کنند. این سورها ابتدا بوسیله ی گیاه میزبان پوشانده شده اند و سپس با پاره شدن اپیدرم، گیاه میزبان ظاهری پودری به رنگ قهوه ای تیره پیدا می کند. میزبان شناخته شده این رنگ در ایران Tulipe Montana است.

Puccinia prostii Mogeot

سورهای محتوی تیلوسپور این زنگ در دو سطح برگها تشکیل میشوند. سورها ابتدا بصورت لکه های بیضی شکل زرد رنگ و سپس خاکستری رنگ تشکیل می شوند، سپس اپیدرم سطح سورها بصورت طولی شکافته شده و با کنار رفتن اپیدرم شکافته شده سورها ظاهری پودری به رنگ قهوه ای تیره پیدا می کنند . بر اساس فهرست قارچ های ایران میزبان شناخته شده این زنگ در ایران Tulipe hoogiana  می باشد.

Ustilago heufleri    L. Fuckel

سورهای این سیاهک بصورت پوستول های کشیده معمولاً در سطح زیرین برگ و گاهی نیز در سطح فوقانی آن تشکیل می شوند. این سورها ابتدا به وسیله غشاء سفید و نازک پوشانده شده اند سپس این ‎غشاء بصورت طولی شکافته شده و سورها شکوفا می شوند، در این حالت سورها سیاه رنگ و حالت پودری دارند. میزبان این سیاهک در ایران T. Montana var. chrysantha  , T.Montana var. , T. humilis ‌ می باشند.

در لاله های کاشته شده و پرورش  یافته قارچهای Phytophthora erythroseptica , phytophora cryptogea ناحیه تحتانی پیاز و به تدریج ناحیه توسط پیاز سیاه رنگ و رشد گیاه متوقف می گردد. هم چنین sclerotium tuliparum  ایجاد بیماری Grey Bulb Rot در لاله های کاشته شده می نماید که پیاز مخصوص در ناحیه راس فاسد و جوانه زدن گیاه متوقف می گردد. پیازهای آلوده شده بزودی از بین رفته و بدنه کوچک سیاه رنگی از آنها در زمین باقی می ماند که می تواند باعث آلوده شدن زمین در فصول بعد گردد.

چیدن زودتر از موعد و ذخیره سازی پیازها به طریقه غیر صحیح می تواند باعث سفت شدن پیازها و ایجاد بیماری Blue Mould نماید. در انبار پیازها، چنانچه شرایط مناسبی موجود نباشد، پیازها بر اثر قارچ های penicillium و fusarium  مبتلا به بیماری green moulds می گردند از مهم ترین بیماریهای لاله های کاشته شده در فضای باز می توان Tulip Fire را نام برد که عامل این بیماری Botrytis tulipae می باشد. علائم آن ایجاد لکه ها یا خطوط نام منظم در روی برگ و گل هاست. رنگ لکه ها بتدریج قهوه ای و راس برگ ها نیز قهوه ای تیره می شوند و سوختگی نامنظم در روی برگ ها ظاهر می گردد. گاهی شدت بیماری بحدی است که باعث ریزش گل ها می شود. از ویروس های شناخته شده می توان از دو ویروس  cucumber mosaic virus و arabis mosaic virus نام برد که خطوط و رگه های سفید نامنظم در روی برگ تشکیل شده و رنگ گلها نیز تغییر می کند.

شکل ظاهری گل لاله

اندام جنسی ماده                        اندام جنسی نر                      5- گلبرگها

1-   تخمدان                              3- میله                              6- کاسبرگها

2-   کلاله                                 4- بساک

در گونه های مختلف کیسه های گرده بر روی میله هایی کرکدار یا بدون کرک قرار گرفته است.

ویژگی یکی از گونه های وحشی لاله این است که بر روی ساقه ای که در قسمتهای نسبتاً پایین منشعب شده است، چندین و گاهی اوقات تا پنج گل منفرد پدید می آورد. متأسفانه این گونه ها به خوبی شناخته نشده است. دانه های آنها پهن، حنایی رنگ و سه گوش است. این دانه ها به آسانی می رویند ولی باید شش سال طولانی انتظار کشید تا نخستین گل آنها بر روی شاخه رخ نماید. تکثیر گل از طریق کشت پیاز خیلی سریعتر صورت می گیرد ولی تعداد لاله های جدیدی که بوجود می آید کمتر است.

چرخه رشد رویشی پیاز گل لاله

لاله های در حالت طبیعی در شرایطی بسیار دشوار یعنی در نقاطی که زمستانها بسیار سخت، بهار کوتاه و تابستانها طولانی، خشک و سوزان است رشد می نمایند. گیاه به خوبی خود را با این شرایط دشوار سازش داده است زیرا دوره رشد زیرزمینی این امکان را فراهم آورده است که گیاه از مشکلات محیط طبیعی زندگی رهایی یابد. با اینکه ریشه ها رشد خود را از اوایل آذر ماه و پس از بارانهای پاییزی آغاز می کنند، برگها تا بهار ظاهر نخواهند شد ولی پس از پیدایش، رشد آنها بسیار سریع خواهد بود و در طبیعت و بنا بر گونه گیاه بسیاری از آنها در آغاز ماه فروردین به گل می نشینند با این حال بیشتر انواع گل لاله در اردیبهشت ماه شکوفا خواهند شد.

با آغاز دوره های گرمای اوایل تیرماه (در بیشتر نقاط ایران از اواسط تا آخر خرداد ماه) برگها شروع به زرد شدن می کنند و هر گونه فعالیت رویشی هوایی خاتمه می یابد. ساقه ها نیز بهمین شکل خشک می شوند. بنابراین چرخه رشد هوایی گیاه بسیار کوتاه است و باید همانند بسیاری از گیاهان کوهی در طی همین دوره کوتاه با شتاب دوره تکثیر خود را تکمیل نمایند. در طی این دوره فعال است که پیاز تازه ای که باید سال آینده به گل بنشیند پا به عرصه وجود خواهد گذاشت. ظاهراً هیچ چیز عوض نشده است لیکن در واقع اکنون پیاز دیگری به جای پیاز سال گذشته در زیر خاک قرار دارد. در حقیقت پولکها که سرشار از مواد غذایی به ویژه نشاسته هستند، این مکان را برای پیاز فراهم آورده اند که برگ ساقه و گل به وجود آورد ولی طی این عمل خود از پای در آمده اند. و در حین دوره رشد رویشی به ویژه در دوره خشک شدن اندامهای هوایی و در حین تولید جوانه گل پولکهای جدیدی پدید خواهد آمد. بقایای این پولکهای کهنه که پاره ای از اوقات تمام آب خود را از دست داده اند، پوشش یا لفاف پیاز تازه تشکیل می دهند. در پاره ای از گونه ها این پوشش ستبر و بسیار محکم حال آنکه در پاره ای دیگر خیلی ظریف است. در بسیاری از گونه ها در بخش درونی لفاف، کرکها و پرزهایی قرار دارد که نوعی ایزولاسیون کامل به وجود می آورد. بدین شکل پیاز به طور کامل داخل نیم تنه ای قرار می گیرد که ته آن تنها زمانی گشوده خواهد شد که بخواهد به ریشه ها اجازه عبور بدهد و بالای آن زمانی سوراخ خواهد شد که قسمتهای هوایی بخواهند از بالای پیاز بیرون آیند.

شیوه کاشت و پرورش لاله صحرایی

اگر بخواهید سالیان دراز از این گیاهان زیبا بهره مند گردید باید توقعات یبشمار و در عین حال ساده و عملی آنها را در نظر بگیرید. مهمترین عامل محل کشت لاله است. بهتر است بگوییم این گیاه زیبا از نور آفتاب سیری ندارد. به همین دلیل بهتر است آنها را در محلی که از وزش باد در امان باشد و در قسمت جنوب غربی قرار گرفته باشد پرورش دهند. اگر زمین سراشیب نیست سعی کنید حتی آنرا به مقدار کم به صورت شیب دار در آورید تا زهکشی زمین تأمین گردد. بهترین راه آن است که زمین را به شکل پله پله در آورند تا آب به خوبی در آن جریان یابد. بدین ترتیب در تابستان زمین زودتر خشک خواهد شد و پیازهای لاله بهتر خواهند رسید و به اصطلاح بهتر پخته خواهند شد.

وضع فیزیکی خاک از خواص شیمیایی آن بیشتر حائز اهمیت است. چنین می نماید که لاله می تواند خاک اندکی اسیدی و نیز خاکهای کمی قلیایی را به خوبی تحمل نماید و از این بابت میزان اسیدیته خاک برایش چندان تفاوتی ندارد. خاکهای محل طبیعی رشد لاله عموماً از نوع خاکهای سنگین و صخره ای است لیکن شدت نور خورشید سبب می گردد که تا عمق خاک کاملاً خشک گردد. در شرایط آب و هوایی کشور فرانسه این شرایط به آسانی فراهم نمی شود بنابراین باید خاکی کاملاً پر نفوذ فراهم آورد و به آن مقداری زیاد قلوه سنگ و ریگ اضافه نمود. افزودن اندکی پیت باعث می شود که خاکهای خیلی سفت کمی نرم شود و چنانچه کمی پودر استخوان یا شاخ حیوانات و خاک مرغوب باغی نیز به آن اضافه نماییم تا چندین سال کافی خواهد بود. به ویژه اگر خاک آهکی است ماسه به آن نیفزایید بدین امید که بافت آن نرم شود زیرا تنها اثر این عمل این خواهد بود که زمین را مانند سیمان محکم خواهد ساخت.

به هنگام آماده ساختن زمین اگر می توانید خاک را تا ژرفای 50 سانتیمتر شخم بزنید، در قسمت زیرین یک لایه قلوه سنگ و ریگ قرار دهید تا مطمئن شوید بهترین نوع زهکشی را برای لاله ها فراهم آورده اید. سپس قسمت حفر شده را با خاکی که قبلاً فراهم نموده اید پر کنید و چنانچه در زمینهای اطراف جوندگان موذی دیده می شوند، در عمق 25 سانتیمتری یک لایه توری برای جلوگیری از عبور این جانوران تعبیه نمایید. در واقع موشهای صحرایی به ویژه در طول ماههای زمستان علاقه زیادی به پیازهای گل لاله نشان می دهند.

کشت پیاز در اواخر پاییز

بهترین فصل سال برای کشت پیاز  لاله اواخر پاییز است. پیازهای کوچک را باید در عمق 10 سانتیمتری و پیازهای درشت تر را در ژرفای 15 سانتیمتری کشت نمایند.

پیازها را به اندازه کافی نزدیک به هم بکارید تا توده گلهای زیبایی بوجود آید. برای آنکه آفتاب کافی به لاله برسد، از کشت گیاهان دیگر سایه دار در نزدیکی آنها خود داری نمایید. بهتر است تا آنجا که امکان دارد خاک پیرامون بوته های لاله عریان و بدون پوشش گیاهی باشد. اگر با نمونه هایی که ساقه های زیرزمینی فراوان تولید می نمایند سر و کار دارید، یک مرز خاکی غیر قابل نفوذ برای جلوگیری از نفوذ بیش از اندازه پیازهای این بوته ها ایجاد نمایید تا در ظرف چند سال پیازهای این نمونه زود رشد جای سایر پیازهای دیر رشدتر شما را پر نکند.

بنا بر نوع لاله و وضع آب و هوا می توانید پیازها را به شیوه های مختلف کشت نمایید. لاله های وحشی و روستایی را می توانید مستقیماً در جلوی حاشیه باغچه یا جهت تزیین قسمتی از باغچه لاله مورد استفاده قرار دهید ولی نمونه های ظریفتر را باید روی سنگ چین یا کنار مرزهای مرتفع بکارید تا کنترل آب و خاک آنها آسانتر باشد. لاله های صحرایی روستایی به آسانی به خاک جدید خو می گیرد. اگر در منطقه ای زندگی می کنید که زمستانش خیلی سرد است و مدتی دراز ادامه می یابد، پیازهای لاله خیلی پیش رس یا خیلی ظریف را در گلدان یا زیر شاسی پرورش دهید. کشت در گلدان بهترین کنترل وضع آبیاری را امکان پذیر می سازد و نتیجه ای بسیار خوب به بار می آورد ولی در پایان دوره رشد قسمتهای هوایی باید هر ساله گلدانها را عوض نمایند و گاهی اوقات باغبان با تاسف ملاحظه خواهد کرد که این پیازها به علت کمبود مواد غذایی ضعیف و لاغر شده اند. در زیر شاسی گلدان را به طور کامل با ماسه یا کمپوست می پوشانند و در این حالت پیاز هیچ رابطه ای با دمای بیرون نخواهد داشت، حال آنکه در پناه پرچینهای سنگی گلدانها را تنها روی سینیهای مخصوص قرار می دهند و در این جا دما نباید از 2- درجه کمتر یا از 4+ درجه سانتگراد بیشتر شود هوادهی گلدانها نیز باید به بهترین وجه صورت گیرد. ظریفترین نمونه ها به یک دوره گرمای طولانی (پخت پیاز) واقعی نیاز دارند. اگر آنها را در هوای آزاد بکارید سالها دوام خواهند آورد به شرط اینکه به محض خشک شدن برگها آنها را از خاک بیرون آورید. پیازها را تمیز کنید، لفاف کهنه خاک آنها را بزدایید و سپس آنها را در سایه در سبدهای حصیری در دمای 20- 18 درجه نگاهداری نمایید. این پیازها را در اواخر اکتبر دوباره در خاک بکارید. کشت هر ساله پیازها در گلدان این مزیت را در بر دارد که می توان هر ساله آنها را به دقت کنترل نمود و نمونه های ناسالم و نامطلوب را به دور ریخت. از سوی دیگر تکثیر پیازها نیز آسان می شود زیرا می توانید بچه پیازها را جدا کنید و آنها را در محل مناسب بکارید. در نخستین بهار، به محض اینکه برگها بر سطح خاک ظاهر شد، می توانید به لاله ها یک نوبت کود بدهید به شرط اینکه کود بکار رفته دارای ازت زیاد نباشد. این گیاه نیاز خاصی به کانیها دارد و چنانچه مقدار زیادی ازت به آن داده شود از بین خواهد رفت. این گیاه در سرزمین زادگاه خود در خاکهای نسبتاً فقیر رشد می نماید. اگر این رستنی را بیش از اندازه تغذیه نمایند، در برابر بیماریها حساس خواهد شد.

اگر این نصایح را به کار بندید این گیاهان مقاوم مدت درازی دوام خواهند آورد و مرتباً به گل خواهند نشست.

از بین گیاهانی که بیشترین رضایت خاطر را فراهم می نمایند، پاره ای را می توان به شکل واقعاً طبیعی پرورش داد:‌ اگر خاک برایشان مساعد باشد، بدون اینکه به هر نوع دخالتی از سوی انسان نیاز باشد، هر ساله در جای خود گلهای زیبایی تولید خواهند کرد. T.syvestris از این گروه بشمار می آید. افزون بر این، تنها نمونه ای است که اندکی سایه را تحمل می کند بدون اینکه تمام اعمال حیاتیش مختل گردد. ولی به گل نشیند شما در عین حال که از زیبایی گلهای طلایی رنگش بهره مند خواهید شد، از بوی دلاویز گلها نیز لذت خواهید برد.

T.clusiana و سایر گونه های این دسته از لاله ها همان ویژگیها را دارا هستند ولی محیط آفتابرور برایشان مناسبتر است.

شما می توانید همین ویژگیها را در fosterana ، greigii ، kaufmanniana ، T.praestans و گروهی ازلاله ها که تحت نام کلی لاله های نوین (Neo – tulipae) نامیده می شوند و در کوههای آلپ کشف شده اند بیابید. بهتر است نمونه های اخیر را پرورش دهند زیرا چنین می نماید که در زادگاه خود در حال نابودی کامل هستند. T.sprenseri  که متأسفانه خیلی کمیاب است برای پرورش به شکل طبیعی (بدون اینکه نیاز به باشد پیازهایش را هر ساله از خاک بیرون آورند)، مناسب است. پاره ای از گونه ها همانند T.syvestris ، T. acuminata با گلهایی بادامی شکل، T. biflora و عموزاده هایش که هر شاخه آنها چندین گل بوجود می آورد، تمام اشکال T.linifolia , T.kolpakowskiana , T. humilis گروه لاله موسوم به T. saxatilis و سرانجام T. urumiensis و ‌‌T. trada را اگر در کنار صخره بکارند به خوبی رشد خواهند نمود.

سایر لاله های وحشی را باید به محض زرد شدن برگها از خاک بیرون آورند زیرا در مناطق مرطوبی بارانهای تابستانی نه تنها گل دادن بلکه زندگی پیازهای لاله را نیز به خطر خواهد افکند. به هنگام کشت این گونه لاله ها موارد فوق را پیش بینی نمایید زیرا در حالت خیلی ناراحت کننده است که مجبور باشیم هر ساله قسمتی از سنگچین را خراب کنیم و دوباره آنرا بازسازی نماییم. بکوشید لاله ها را بیشتر در نقاطی بکارید که هر گاه مصلحت ایجاب کرد بتوانید آنها را از خاک بیرون آورید بدون اینکه لازم باشد به دیگر قسمتها آسیب برسانید.

اگر قصد دارید لاله را زیر شاسی بگذارید، توجه داشته باشید که رشد پاره ای از آنها زیاد است و ممکن است رشد گیاهان خیلی ریز که در نزدیکی آنها کشت شده اند را به خطر افکند. جز اینکه شاسی شما خیلی بزرگ باشد، حیف است که قسمتی از آن را به کشت لاله اختصاص دهید زیرا تمام انواع این گیاه نسبت به سرما مقاوم است به شرط اینکه در عمق کافی کشت گردد. تنها انواع لاله که بی مناسبت این نمونه ها اکثراً از همه لاله های دیگر ریزتر هستند.

تکثیر از راه کشت بذر

چنانچه دیدیم لاله های وحشی توسط بچه پیاز یا ساقه های زیرزمینی تکثیر حاصل می نمایند. این لاله ها توسط بذر نیز زیاد می شوند. اگر شما مایلید تعداد زیادی از یک نوع لاله کمیاب و بنابراین بسیاری گرانقیمت در اختیار داشته باشید. می توانید از روش کشت بذر استفاده نمایید گرچه باید حوصله زیادی به خرج دهید. همه انواع لاله تعداد زیادی بذر تولید می نمایند. اغلب جمع آوری بذر یک یا دو کمپوس کافی است. بی جهت اجازه ندهید لاله های شما بذر تولید نمایند زیرا در این صورت بچه پیازهای کمتری تولید خواهند نمود. اگر لاله های خود را در کنار صخره یا روی سنگ چین پرورش داده اید، چنانچه لاله های تازه ای را خیلی دورتر از محل اصلی مشاهده کردید شگفت زده نشوید. مورچه ها دانه های لاله را با خود حمل می نمایند و این دانه ها در جاهای دورتر در موقعیت مناسب رشد خواهند نمود.

اگر شما تنها یک نوع لاله کشت نموده اید و تقریباً می توانید مطمئن باشید که دانه ها لاله هایی واقعی و شبیه والدین خود پدید خواهند آورد، ولی چنانچه چندین نوع گل در آن دارد همزمان در باغ شما به گل می نشیند، ممکن است گیاهانی دور از دانه های کشت شده بدست آید زیرا زنبوران عسل بیش از یک بار از گلی به سوی گل دیگر جلب می شوند و با نشست و برخاست بر روی گلها، دانه های گرده را انتقال می دهند و نمونه های دور گه بوجود می آورند. افزون بر این خود شما باید علم گرده افشانی را صورت دهید و سپس گیاه را از تماس با سایر عوامل گرده افشان محافظت کنید تا اطمینان حاصل نمایید که نتیجه عمل رضایت بخش خواهد بود.

برای این کار از دو گل که با هم در حال شکفتن هستند سود جویید. در نخستین گل پرچمها را بردارید: آنها را به آرامی قطع نمایید و در یک قاشق کوچک قرار دهید. در گل دوم، گلبرگها و کاسبرگها و نیز پرچمها را قطع نمایید، آنگاه با یک قلم موی ظریف و دارای موهای نرم، از روی پرچمهای گل اول مقداری دانه گرده برداشت نمایید و آنها را روی کلاله گل دوم قرار دهید و گل دوم را با یک توری بسیار ظریف بپوشانید. سپس گل را در پناه یک سرپوش پلاستیکی قرار دهید ولی بالای سرپوش را نبندید. باید هوا بتواند در پیرامون گل جریان یابد ولی باید مواظبت نمود که باران غیر منتظره کار را خراب نکند. به محض اینکه کپسول کاملاً زرد شد آن را به طور کامل از بوته جدا نمایید و صبر نکنید که خودش شکافته شود زیرا این خطر وجود دارد که دانه هایش به اطراف پراکنده شود. بی درنگ آنها را کشت نمایید و گیاه از بهار سال بعد خواهد رویید. این دانه ها باید یک دوره سرمای طولانی را طی نمایند و کافی نیست که تنها برای مدتی کوتاه آنها را در درون یخچال قرار دهند. بنابراین بهترین راه حل این خواهد بود که دانه ها را در گوشه ای از باغچه تا موقع لزوم در زیر خاک نگهداری نمایید. آنگاه بهتر است دانه ها را در زیر شاسی بکارید تا از شر دوره های یخبندان و نیز یورش جانوران موذی در امان بمانند. بچه پیازهای کوچک را دست کم  تا دو سال در جای خود باقی گذارید زیرا پیش از این موقع کوچکتر از آن هستند که بشود آنها را جابجا نمود.

در پایان سومین فصل، شما می توانید آنها را جابجا نمایید و در یک بستر کشت ژرفتر و بزرگتر بکارید. از آن پس باید با آنها مانند پیازهای بالغ رفتار نمایید و باز چند سالی صبر کنید تا بتوانید نخستین گلهای آنها را مشاهده نمایید. این کار ممکن است دشوار و ناگوار باشد لیکن اگر هر ساله مقداری بذر بکارید، به هنگام به گل نشستن نخستین نمونه ها، هر ساله از تماشای نمونه های تازه لذت خواهید برد و از مشاهده نمونه های جدید در شگفت زده خواهید شد.

در مورد تمام پیازهای کوچک و بچه پیازهای ریز که در سال اول قابل جابجا کردن نباشند نیز باید به همین ترتیب رفتار نمایید.

بیماریها

همانند کلیه پیازهای دیگر، بزرگترین بیماری پیازهای لاله پوسیدگی در اثر رطوبت زیاد است. قارچها به گردن (طوقه) پیاز، خود پیاز، یا ریشه ها یورش می برند. ولی نتیجه این عمل همواره یکسان است یعنی: گیاهی بسیار لاغر، با برگهایی پیچیده و غالباً بدون گل پدید می آید. تازه این بهترین مورد است زیرا بیشتر اوقات ممکن است پیاز به طور کلی از بین برود و اثری از آثار آن بر روی خاک ظاهر نشود. فراوانترین بیماری لاله کپک خاکستری یا (Botrytis) است. تمام قسمتهای پیاز آلوده به این بیماری از گردی خاکستری رنگ پوشیده می شود. چنانچه اقدام سریع و عاجل به عمل نیاید این بیماری میتواند تمام یک کشتزار لاله را از بین ببرد. درمان بیماری عبارت از این است که همه پیازهای بیمار را از خاک بیرون آورند و آنها را نابود نمایند. تمام پیازهای تندرست باقیمانده را دست کم ده روز یک بار سمپاشی نمایید. مواظب باشید از فرآورده های حاوی مس سمی استفاده ننمایید. سرانجام خاک را گندزدایی کنید. بهترین راه این است که خاک را عوض نمایید زیرا اینگونه کپکها هاگهایی را بوجود می آورند که شرایط سخت و طولانی را تحمل می کنند و تا مدتها زنده باقی می مانند.

علل پدید آمدن بیماریها

این بیماریها دارای دو منشأ هستند که به هر قیمت شده باید با‌ آنها مبارزه نمود. این دو  عامل عبارتند از بد بودن زهکشی زمین به ویژه موقعی که خاک از نوع خاکهای سنگین و غیر قابل نفوذ باشد و دیگر آنکه پیازهای خریداری شده از قبل به کپک آلوده باشند. برای جلوگیری از بروز عامل اخیر، همواره قبل از کشت تمام پیازها را به دقت معاینه نمایید و با مشاهده کوچکترین آلودگی آنها را دور بریزید. هنگامی که تعداد زیادی پیاز خریداری می نمایید بهتر است یکی دو تا از آنها را از وسط به دو نیم نمایید تا بتوانید از سلامت آنها اطمینان حاصل نمایید. کلیه پیازهای ناسالم را دور بریزید و بقیه را با ماده قارچ کش گندزدایی نمایید.

ویروسها

بیماریهای ویروسی نیز به فراوانی در گل لاله دیده می شود. ویروسهایی که به این گیاه یورش می برند از نوع موزائیکی هستند (از گروهی مشابه ویروس موزائیک تنباکو). اعمال آنها چند گانه است یعنی: برگها آلوده به ویروس نسبتاً کوچک هستند و روی آنها لکه های طولی در زمینه های گوناگون به رنگ سبز بوجود می‌ آید و به ویژه رنگهای هماهنگ در هم می شکند و آمیزه آنها زیبایی خیره کننده ای به گل می دهد که مدتها مورد توجه گلکاران هلندی بوده است. این نوع لاله ها را لاله های رامبراند می نامیم.

اینگونه ویروسها بسیار مسری هستند و به ویژه توسط نیش حشرات مکنده مانند شپشه ها منتقل می شوند. انجام هر نوع مبارزه پیشگیری کننده بر علیه این حشرات سفارش می گردد. همچنین توصیه می شود که پیاز لاله های رامبراند را در نزدیکی لاله های صحرایی کشت ننمایید تا از آلوده شدن آنها جلوگیری شود. این بیماریها به محض آغاز دوره رشد رویشی شروع می شود. بدین معنی که سیمای پیازهای آلوده کاملاً همسان پیازهای تندرست همجوار است. در عوض دانه های این گونه گیاهان آلوده همواره سالم است و این موضوع نشان می دهد که چرا لاله های دارای رنگهای شکسته قادر به تولید دانه ای که بتواند گیاهی مشابه گیاه مادر تولید کند نیستند. اگر مایلید لاله های بیمار خود را از طریق کشت بذر تکثیر نمایید سعی کنید دانه هایی که در اثر کشتگیری کنترل شده بدست آمده را گرد آوری نمایید. این گونه دانه ها پیازهایی تندرست و از دیدگاه ژنی خالص پدید خواهند آورد.

روش کشت و پرورش لاله‌های دورگه

شمار لاله‌های موجود ممکن است کار انتخاب را برای آماتورها دشوار سازد. چه نمونه‌هایی را برای کشت  در ماه اکتبر بر گزینیم؟ خوشبختانه بنابر نوع واریته‌هایی که می‌پسندید و نقطه‌ای از باغ که دوست دارید با این گلها بیا رایید می‌توانید بسیاری از نمونه‌های نامناسب را از سیاهه خود حذف نمایید. دومین معیار، نوع رنگ لاله‌هایی است که دوست دارید پرورش دهید و بدین ترتیب گزینش لاله تقریباً به آسانی صورت خواهد گرفت.

کشت لاله در زمین و در هوای آزاد

بر روی صخره و سنگچین. برای این منظور باید از نمونه‌های کوتاه قد که نسبتاً به واریته‌های صحرایی و وحشی نزدیک باشید سود جویید. نمونه های  پا بلند برای این کار مناسب نیست زیرا بستن شاخه ها  اسباب زحمت می شود و باید در تابستان آنها را از زمین بیرون آورید و این عمل در حفره های خاکی که در داخل صخره ایجاد کرده اید کاری پر زحمت است.

نمونه های دورگه از نوع Kaufmanniana  و گروه های کوتاه قد لاله های greigii و fosteriana  برای اینکار مناسب هستند. آنها را تقریباً نزدیک بهم بکارید تا کپه هایی یکنواخت پدید آورند. سعی کنید آنها را خیلی نزدیک سایر گلهای سایه دار که زیاد رشد می کنند و خاک را بیش از اندازه مرطوب نگه می دارند کشت ننمایید. بهترین راه این است که سطح منطقه ای از خاک که در آن لاله کشت نموده اید را با قلوه سنگ و ریگ بپوشانید. امتیاز سه گانه ی این کار این است که اولاً رطوبت خاک تا حدودی حفظ می شود، در عین حال جریان هوا دور طوقه ی پیازها را امکان پذیر می سازد، از رشد شمار فراوانی از علفهای مزاحم جلوگیری بعمل می آورد و سر انجام از دسترسی حلزون ها و سایر آفات به پیازهای جوان و بچه پیازها پیشگیری می کند. بهنگام کشت این واریته ها توجه داشته باشید که برگهای آن ها نسبتاً پهن است و بر روی سطح خاک گسترده می شود. آنها را در نقطه ای رو به جنوب غربی و در نزدیکی قطعه سنگهای بزرگی که برای گیاه خیلی پیش رس نقش رادیاتور را ایفا خواهند کرد بکارید. بدین ترتیب مشاهده خواهید کرد که این گلها به طور کامل شکفته می شود این همان عملی است که اگر به اندازه کافی در برابر سرما حفاظت نشده باشند صورت نخواهد گرفت.

صخره های مصنوعی و سنگچین ها در واقع جوری ساخته شده اند که بتوانند تقلیدی از محیط رشد طبیعی لاله ها را برای آنها پدید آورند. لاله ها همانند محیط رشد طبیعی خود تنها به سنگها و سنگریزه ها متکی خواهند بود . مسئله سازش و همزیستی این گیاه با سایر گیاهان نیز وجود نخواهد داشت.

کشت در حاشیه و به شکل کپه ای. به لطف  دوره های متفاوت گلریزان و اندازه های مختلف گل لاله، شما می توانید این  گلهای زیبا را به اشکال گوناگون در حاشیه ها یا باغچه های وسیع کشت نمایید. اساساً کوتاه قدترین گلها را در جلوترین قسمت حاشیه کشت می نمایند. ولی گاهی اوقات بنابر ویژگی های گیاهانی که در عقب حاشیه کشت می شوند، اگر لاله های دارای ساقه های بلند و نازک را در جلو بکارند جلوه ی زیبایی بوجود خواهند آورد. پیروزی عمل به هماهنگی زمانی متصل فصل شکفتن گلهای مختلف مورد استفاده بستگی خواهد داشت.

از دیدگاه کلاسیک، لاله  های پیش رس (کوتاه قد) را باید در جلو و لاله های بلند قد صحرایی را باید عقب حاشیه گل بکارند. اینها نخستین گلهایی هستند که به گل خواهند نشست و بنابراین به حاشیه ی گل جلوه ی خاصی خواهند بخشید. می توان آنها را با همه گلهای پیاز دار کوچک مانند گلهای خزامه (موسکاری) با رنگ آبی بسیار جذاب، گلهای آنمون، نرگسهای پیش رس، پوشکینیاها، با گلهایی سپید فام و آراسته به رگه های آبی رنگ، و سرانجام سنبل که دارای رنگهایی گوناگون است و سالها می توان آنرا در زمین نگه داشت ، کشت نمود.

بهتر است گلهای بهاری و به ویژه گلهای لاله که دارای رنگهایی شاد و زنده هستند را در دستجات بزرگ کشت نمود و برای این کار تنها از یک واریته ی واحد  استفاده نمود  تا جلوه ی رنگ آنها بیشتر گردد. به هر قیمت شده از کشت ترکیب های ناموزون و ناهماهنگ که چشم را خسته می کند و اثری که باید را پدید نمی آورد خودداری نمایید. تاثیر رنگ تنها به کنتراست بین رنگها بستگی ندارد. باید یاد گرفت که چگونه از ترکیب رنگهای روشنتر و تیره تر و رنگهای  همردیف که دارای ظرافت بیشتر و چشم نواز تر هستند نیز سود جست. این گلها به خودی خود به اندازه ی کافی زیبا هستند و نیازی نیست که با در آمیختن آنها با همدیگر  یا  با سایر گلها جلوه ی آنها را فزونی بخشید.

واریته های درشت و بلند قد را باید اندکی دور تر کشت نمود. بدین ترتیب خرمن گلها موج می زند و با استفاده از کشت یک در میان می توان این حالت تموج را تشدید نمود. برای کسب موفقیت بیشتر بهتر است در ته زمینه و در عقب حاشیه دسته ای از درختچه های کوتاه دارای برگهای تیره رنگ را کشت نمایند. برای این منظور تنها نباید خود را به کشت درختان خانواده  کاج محدود نمود. بسیاری از گیاهان همیشه سبز دیگر را نیز میتوان بکاربرد و این گونه گیاهان افزون بر زیبایی برگ و آراستن زمینه، در فصل گلریزان نیز بسیار زیبا خواهند شد و جلوه باغچه گل لاله را صد چندان خواهند کرد.

همچنین فراموش نکنید که گلهای بسیاری از آلوچه های گل، هلوی گل، دافنه و غیره در این فصل شکفته می شوند. این گونه گلها ابری سفید فام در عقب باغچه لاله پدید خواهند آورد. برای این منظور از درختچه هایی که به شکل تیژ  پرورش داده شده اند سود جویید زیرا فصل و شکل گلریزان آنها با زمان به گل نشستن گلهای لاله هماهنگی بیشتری خواهد داشت.

سرانجام اگر بخت با شمار یار است و صاحب یک قطعه کوچک جنگلی یا بیشه زاری هستید می توانید نمونه هایی مانند T.sylvestris  و ‌‏‏‏ T. eichleri  که می توانند با محیط طبیعی خود سازش دهند را در آنجا پرورش دهید. کافیست که در نیمی از روز به آنها آفتاب بتابد. در این صورت می توانید آنها را با مخلوط با گلهای دورگه و پیاز عنصل که متأسفانه هم اکنون در جنگلها رو به نابودی است کشت نمایید.

کشت لاله در جالیز

کشت لاله در جالیزها به فراموشی سپرده شده است. با این همه سفارش می شود که لاله ها را در جالیز کشت نمایند . در این محل لاله ها در معرض تابش خورشید قرار می گیرند و به علاوه از زمین بیرون آوردن آنها آسان است. دست کم واریته های بسیار ظریف که نیاز به محافظت دارند را می توان در بین ردیف های صیفی جات کشت نمود و در این حالت بیشتر می توان از آنها برای تهیه شاخه برید ه استفاده نمود. اگر شکل و شمایل این گونه باغچه ها با باغهای انگلیسی خیلی تفاوت دارد در عوض محل پرورش گل بسیار مناسب است . اگر لاله ها و نیز سبزیجات را به شکل مرتب و با نظم در ردیفهای با فواصل مشخص کشت نمایند، یعنی تا حدودی شبیه باغهای سده های میانه، جلوه خاصی خواهند داشت. در این حالت لاله ها را متناسب با سبزیجات کشت نخواهند نمود بلکه فقط هماهنگی بین خود آنها را در نظر خواهند گرفت . در اینجا ردیفهای لاله را با طرح مربعی کشت می نمایند تا هر ردیف به تنهایی بتواند جلوه گری نماید.

تمام این دستورات برای آب و هوای متوسط کشور فرانسه داده می شود. ولی در نقاط دیگر دنیا با توجه به دمای هوا باید لاله ها را چند هفته زودتر یا دیرتر کشت نمایند. در نقاطی که فصل بهار کوتاه و دیررس است،‌ تقریباً تمام واریته ها با هم می شکفند زیرا هوا سرد تر از آن است که واریته های پیش رس بتوانند به موقع به گل نشینند و بنابراین دیر رس  می شوند. در این نقاط دارای آب و هوای سرد تنها راه بدست آوردن گلهای پیش رس در ماه مارس استفاده  از شاسی است. برعکس در نقاطی که دمای هوا خیلی بالا است لاله ها خیلی زود و حتی چندین هفته زودتر از معمول گل می دهند.

کشت پیازهای گل لاله. زمینی که می خواهید در آن لاله بکارید باید دارای زهکش خوبی باشد. از آنجا که پیازها را باید نسبتاً در ژرفای زیاد کشت نمایند، سعی کنید خاک را دست کم تا عمق 45 سانتیمتر شخم بزنید تا نرم، غنی  و پر نفوذ گردد.

در وهله نخست تمام لایه هایی که در آن علف یا چمن روییده را بردارید ولی بکوشید تا بیشترین مقدار خاک زراعی را حفظ نمایید. حال اگر خاک دارای شرایط پیش گفته نباشد، زمین را باندازه ی یک کفه بیل بکنید و در ته گودال به ارتفاع 5 سانتیمتر خرده ریگ و سفال یا آجر بریزید تا زهکش زمین را تأمین نماید و آب به خوبی در آن جریان یابد. سپس قسمت حفر شده را با خاک خوب زراعی که به آن مقداری خاکه سفال یا آجر، چند مشت پودر استخوان و در صورتیکه خاک سنگین باشد مقداری ریگ افزوده اید پر کنید. در حالت اخیر افزودن تورب مفید است زیرا رطوبت خاک را حفظ می کند و از خشک شدن سریع آن جلو گیری به عمل می آورد.

پیازها را باید بنابر نوع آب و هوا در عمق 15 سانتیمتری و اگر زمستان طولانی باشد و دما خیلی پایین رود در ژرفای 20 سانتیمتری کشت نمایند. ته پیاز باید روی خاک قرار گیرد. اگر از بیلچه های معمولی برای این کار استفاده شود، یک حفره کوچک در زیر پیاز باقی خواهی ماند . باید سعی کنند این حفره ی هوا تشکیل نشود. از تکنیک کشت «چاله به چاله» تنها در مواردی که بخواهند چند پیاز را کشت نمایند می توان سود جست. برای کشت لاله باید از بیلچه های مخصوص این کار استفاده نمایند. ولی اگر مایلید تعداد زیادی پیاز بکارید بهتر است نخست تمام سطح زمین را خاک برداری نمایید، سطح خاک را صاف کنید، پیازها را روی آن قرار دهید و سپس آنها را با خاک مناسب بپوشانید. در باغهایی که می خواهید منظره ای طبیعی ایجاد نمایید از کشت ردیفی لاله ها خودداری نمایید زیرا حالتی مصنوعی بوجود خواهد آمد. پیازها بیشتر به شکل لکه لکه بکارید بگونه ای که گویا آنها از دست شما رها شده و پیازها بر خاک افتاده اند . در این حالت شکل آنها طبیعی تر خواهد بود.

پس از گل دادن . به محض این که گلها خشک شدند ، شاخه های گل را قطع کنید تا دانه تشکیل نشود. بویژه چنانچه مایلید پیازها را چندین سال در خاک باقی گذارید، تا برگها کاملاً زرد نشوند آنها را قطع ننمایید. این عمل در نقاط بسیار گرم و خشک امکان پذیر است: این شرایط در سواحل دریای مدیترانه و سواحل جنوبی دریای آتلانتیک فراهم است. در سایر نقاط بهتر است پیش از اینکه برگها کاملاً خشک شوند بوته ها را از جای برکنند. این عمل باعث می شود که بتوان پیاز ها را آسانتر بازیافت و از زمین بیرون آورد. بهنگام از خاک بیرون آوردن پیازها دقت نمایید که آنها را زخم نکنید. عرض گودال زیاد باشد تا بتوانید همه بچه پیازها را نیز از خاک بیرون آورید.

پس از آنکه پیازها را از زمین بیرون آوردید آنها را در سبدهای جگنی قرار دهید و آنها را در سایه بگذارید تا برگها و ساقه ها به آرامی آب خود را از دست بدهند. سپس پیازها را از ساقه ها جدا کنید و ریشه ها، برگها و پوسته های اضافی سال پیش را نیز از آنها بزدایید. سپس در تمام مدت تابستان آنها را در محلی که خیلی سرد نباشد در موقعیتی که در تمام مدت خشک باشد در سایه قرار دهید  تا به شیوه ی صحیح برسند. نزدیک اواخر ماه اکتبر، بچه پیازها را از پیازهای درشت تر جدا کنید تا با کشت درشتترین پیازها بتوانید گلهایی درشت و یکنواخت بدست آورید و بچه پیازها را در محلی مناسب کشت نمایید تا درشت تر شوند. طی تمام مدت خشک شدن شاخ و برگ لاله ها سعی کنید واریته های گوناگون با هم مخلوط نشوند. زیرا در غیر این صورت در بهار سال بعد با وضعیت ناراحت کننده ای رو به رو خواهید شد. ماهیت گل لاله جوری است که باید طی مدت معینی خالی از سال برگهای آن زرد و خشک باشد و آنگاه می توانید آنها را از خاک بیرون آورید. این وضعیت را در باغچه خود پیش بینی نمایید و در نزدیکی لاله ها گیاهانی که نسبتاً تنومند می شوند و بلافاصله پس از لاله ها به گل می نشینند را کشت نمایید تا بتوانید تا حدودی جلوی این منظره ناخوشایند را بگیرند. پاره ای از گیاهان پایانی پیش رس مانند انواع زنبق پیش رس، سوسن های یک روزه، گلهای صد تومانی علفی و درختچه ای و به همین سان گیاهان پیاز دار دیگر مانند ‌Allium ، Eremurus ، انواع گلایل کوتاه قد دورگه و غیره و مسلماً همه گیاهان یکساله برای اینکار مناسب هستند.

چنانچه در حالت فرس ماژور مجبور شدید که لاله ها را در حالی که هنوز برگهایشان سبز است از خاک بیرون آورید، بکوشید بوته ها را با حد اکثر خاک ممکن در پیرامون پیازها از خاک بیرون آورید و به شکلی که ریشه های آنها حفظ شود و آنها را در شن مرطوب در نقطه ای نیم سایه قرار دهید تا بتوانند به آرامی چرخه رشد خود را تکمیل نمایند. آنگاه ، به محض اینکه برگها زرد شدند، ساقه ها و برگها را از پیازها  جدا کنید ، خاک و شن اضافی را از آنها بتکانید و طبق روشی که پیش از این گفتیم آنها را نگهداری نمایید. بدین ترتیب بیشترین شانس را برای بدست آوردن گلهایی زیبا در فصل بعد بدست خواهید آورد.

شیوه کشت در گلدان

پرورش لاله در گلدان و در بالکن امکان پذیر است. همه انواع لاله را می توان در گلدان پرورش داد به شرط اینکه از خاک مناسب استفاده نماییم و زهکشی گلدان خوب باشد.

روش پرورش لاله های صحرایی در چاله های داخل صخره و زیر پوشش و بر روی سنگچین را قبلاً شرح دادیم. شما می توانید آمیزه ای از گلهای بهاری متشکل از لاله، نرگس، چند پیاز خزامه و تعدادی پیاز زعفران را در گلدان های بزرگ پرورش دهید و بدین ترتیب تا حدود سه ماه خرمنی از گل بوجود می آید. اما در اینجا نیز به ارتباط رنگها توجه داشته باشید. هنگامیکه گلها پژمرده شدند، آبیاری را بتدریج کم کنید.

سپس همان کارهایی را که برای پیازهایی که در زمین کشت نموده اید صورت می دهید را در اینجا نیز تکرار نمایید. لازمه کشت پیازها در گلدان این است که هر ساله گلدانها را عوض کنند زیرا در غیر این صورت پیازها روز به روز ضعیفتر خواهند شد و دیگر کامل نخواهند شد.

فرساژ ( پیش رس کردن با  وسایل مصنوعی)

همانند بسیاری دیگر از گلهای بهاری، لاله را می توان پیش رس نمود. همه واریته ها برای این کار مناسب نیستند. برای این کار بیشتر اوقات از پیش رس ترین واریته مانند نمونه های: ساده و پرپر پیش رس، لاله های مندلی و تریومف استفاده می شود.

تکنیک این کار نسبتاً ساده است. در درجه ی اول می توان از پیازهای آماده شده که قبل از فصول معمول به گل خواهند نشست استفاده نمود. شیوه عمل این است که ابتدا پیاز را مدتی در هوای گرم و سپس به شکل فشرده تحت شرایط دمای پایین قرار دهند یعنی دوره های تابستان و زمستان را تقلید کنند که در این صورت پیازها برای رویش آماده خواهند شد.

در عمل باید از گلدانی به عمق دست کم 15 سانتیمتر استفاده نمایید و آن را به روال عادی از خاک پر کنید. سپس پیازها را هم طراز خاک در گلدان قرار دهند. گلدانها را به مقدار فراوان آبیاری نمایید و به مدت در حدود سه ماه آنها را در محلی تاریک دارای دمای 10 – 6 درجه ی سانتیگراد قرار دهید. بدین ترتیب پیازها  وقت ریشه دواندن در خاک را اختیار خواهند داشت . سپس گلدانها را از تاریکی بیرون آورید و در روشنایی و در دمای اطاق قرار دهید. لاله های شما به زودی به گل خواهند نشست . اگر شما گلدانهای خود را در اواخر ماه اکتبر آماده سازید و پیازها را در آنها بکارید  از نخستین روزهای ماه مارس (اوایل اسفند ماه) و حتی در مورد انواع پیش رس پیش از این زمان لاله های شما گل خواهند داد.

اگر محل مناسبی برای نگاهداری گلدانهای لاله در اختیار ندارید آنها را در مقابل حاشیه ضلع شمالی باغچه چال نمایید و آنها را با حدود 15 سانتیمتر کاه بپوشانید تا یخ نزنند. ولی در این حالت باید کاه را مرتباً آبیاری نمایید تا پیازها به نحو دلخواه رشد نمایند. استفاده از این تکنیک مستلزم این است که شما باغچه در اختیار داشته باشید.

عموماً عمل فرساژ پیاز را از پای در می آورد و قادر نخواهند بود که سال بعد به گل نشیند.

در زیر چند نمونه لاله مناسب برای فرساژ را بر می شماریم:

ژفر با رنگ ارغوانی درخشان (Brilliant ecarlate Joffre ): گلهایش به رنگ زرد و پرده های مختلف رنگ قرمز است.

به زیبایی زرد آلو (Apricot Beauty) : گلهایش به رنگ ماهی آزاد و آراسته به سایه ای سرخ فام است.

کیس نلیس (Kees Nelis): گلهایش به رنگ قرمز خونی و آراسته به حاشیه ای سرخ فام است.

پاول ریشتر (Paul Richter) : گلهایش به رنگ قرمز شمعدانی است.

پرومیناس (Prominence): گلهایش به رنگ سرخ تیره است.

زمستان خواب (Hiberina): گلهایش سپید فام است.

شهر هارلم (City of Harlem) : گلهای ارغوانی رنگ است.

بادبان سپید فام (White Sail): گلهایش به رنگ سفید مایل به کرمی است.

بارتیگان (Bartigon): گلهایش به سرخ قرمز دانه ای است.

بسیاری از نمونه های دیگر را نیز می توان تحت عمل فرساژ قرار داد و گلفروشیها که قبل از آغاز بهار شاخه های بریده گل لاله را برای آراستن سبدهای گل بکار می برند از این عمل استفاده می نمایند. تقریباً تمام نمونه هایی که برای فرساژ بکار برده می شوند را از بین لاله های ساده یا پر‌پر زود رس و یا لاله های مندلی بر می گزینند.

شاخه بریده

برای تهیه گل لاله بصورت شاخه بریده جهت مصارف شخصی نیازی نیست که از فرساژ استفاده نمایید و می توانید از همه انواع لاله های دارای ساقه دراز و محکم برای این منظور سود جویید. همواره به یاد داشته باشید که باید شاخه گل را به گونه ای قطع کنید که هر چه ممکن است دُمگل بلندتر باشد و افزون بر این گل لاله را باید در حالت غنچه از شاخه جدا نمایند. بدین شکل شما ملاحظه خواهید کرد که غنچه به آرامی در دمای اطاق می شکفد و رایحه ای دلاویز و غیر منتظره در آنجا پخش می کند. این رایحه از آن جهت دور از انتظار است که در هوای آزاد خیلی بندرت ممکن است به مشام برسد. گلی که به شکل باز چیده شود کمتر در گلدان آب دوام خواهد آورد و کمتر می تواند تغییرات محیط را تحمل نماید.

بیماریهای لاله های هیبرید

گرچه توقعات لاله های دورگه از پاره ای لاله های صحرایی کم تر است ولی این دسته از گلها نسبت به بیماریها حساس هستند. مقاومترین نمونه های دورگه، لاله های fosteriana, greigii, kaufmaniana هستند. و ظریف ترین و زود رنج ترین آنها بی گمان لاله های رامبراند و ابلق هستند. اگر پیازهای لاله را در بهترین شرایط مساعد کشت نمایید، از شر بسیاری از پوسیدگیهایی که همانگونه که دیدیم لاله های صحرایی را به خطر می افکنند در امان خواهید بود. در مورد ویروسها باید گفت که مبارزه با آنها واقعاً دشوار است زیرا هیچ گیاهی از دست حشرات مکنده در امان نیست ولی این نوع بیماری ها در لاله های دورگه نسبتاً نادر است. نموده های بیماری، شیوه برخورد با آنها بویژه نحوه پیشگیری از آنها به همان گونه است که در مورد لاله های صحرایی بیان داشته باشیم.

شمار آماتورهای علاقمند به گل لاله فراوان است ولی کوشش برای تهیه ی کلکسیونی از انواع گل لاله موجدار کاری بیهوده است. افزون بر این، بسیاری از لاله های دورگه، از لحاظ ظاهری همسان یکدیگر هستند. و گاهی اوقات تنها از لحاظ شکل و رنگ برگ و نیز فصل شکفتن گل با هم تفاوت دارند و از لحاظ رنگ با نمونه های دیگر اختلافی ندارند.

در این زمینه هنوز هم مسابقه برای تولید نمونه های تازه ادامه دارد و گاهی به تولید نمونه های بهتر و بعضی اوقات نیز به پیدایش نمونه های پست تر می انجامد. لاله های وحشی نیز بهمین شکل زمینه ی نوینی را فراهم آورده آورده اند. کشت بیشتر آنها نسبتاً آسان است. گلهای آنها دارای اشکال غیر عادی نیست و افزون بر این، شمار گونه های آنها به اندازه ی زیاد است که می توان باغهای بی شماری را  با آنها آراست. لاله های دورگه بلند قد تر، درشت تر و گاهی اوقات فرم آنها با شکل عادی لاله بسیار تفاوت دارد و بر عکس پاره ای از اوقات اشکال آنها بسیار ساده است در این میان گزینش نوع و فرم گل با خود افراد است.

دستجات مختلف گل لاله بر اساس دوران گلریزان (به گل نشستن)

1- لاله های پیش رس: ساده‌ی پیش رس (زودرس) ، پُرپَر پیش رس

2- لاله های نیمه پیش رس که در وسط فصل به گل می نشینند : لاله های مندلی، لاله های پیروزی (تریومف) ، لاله های داروینی دورگه، لاله های داروینی ،‌لاله های دارای گلهای سوسن وار، لاله های کلبه ای (ساده، دیررس) ،‌لاله های رامراند،‌لاله های پر طوطی وار، لاله های دارای گلهایی همانند گل صدتومانی (پرپر، دیررس)

3- لاله های صحرایی :

دروگه های T.greigii , T.fosteriana , T.kaufmaniana .

لاله های ساده‌ی پیش رس

اینگونه لاله ها بسیار زیبا و دارای رنگهای متنوعی هستند. بسیاری از آنها لاله هایی یکدست هستند ساقه ی محکم آنها نسبتاً کوتاه است. به خاطر پیش رس بودن می توان کاری کرد که خیلی زود  به گل نشینند. (Farcage) همچنین می توان آنها را در گلدان پرورش داد زیرا این لاله ها دارای عطری دلاویز هستند. حداکثر بلندی بوته: 40 سانتیمتر ، فصل به گل نشستن ؛ اواخر فروردین.

لاله های پرپر پیش رس: این گلها دارای قیافه هایی همانند گل صد تومانی هستند تمام ویژگی واقعی نیمرخ گل لاله را نشان نمی دهند امتیاز آنها رشد کاملاً یکنواخت گل است. تمام واریته های این گل به طور همزمان به گل می نشینند. و این ویژگی باعث می شود که بتوان آنها را در دستجات عظیم کشت نمود و تنوع رنگهایشان نیز به زیبایی آنها می افزاید این نوع لاله ها را می توان با عمل فروساژ پیش رس کرد.

لاله های مندلی

لاله های مندلی که به افتخار بنیان گذار ژنتیک نام گذاری شده اند از ترکیب لاله ی Duc van Tol با لاله های داروینی به وجود آمده اند. این واریته ها در آغاز سده‌ی اخیر بدست آمده اند. این لاله ها از نمونه های پیشین قوی تر ساقه ی آنها قوی است. و گل را به خوبی سر پا نگه می دارد. بسیاری از واریته های آن را می توان با عمل فرساژ پیش رس کرد. بلندی بوته: 45 سانتیمتر ،‌فصل به گل نشستن : هفته ی اول اردیبهشت

لاله های تریومف: اینگونه لاله ها از ترکیب لاله ی ساده‌ی پیش رس و لاله  های داروینی بدست آمده است لاله هایی بسیار مقاوم بوده و طیف رنگ آنها بسیار وسیع است افزون بر بلند بودن ساقه پیش رس بودن آنها باعث شده است که بتوان آنها را مانند لاله های مندلی برای مصارف مختلف به کار برد. بلندی بوته :‌50 سانتیمتر ،‌فصل به گل نشستن :‌اول اردبهشت.

لاله های داروینی دورگه

این نمونه لاله ها از همه دورگه های دیگر بزرگتر ند. ساقه های آنها بسیار محکم است و گل را کاملاً‌ راست سر پا نگاه می دارد. اغلب اوقات این گونه لاله ها بسیار درشت و رنگهای آنها درخشان است. این دسته لاله ها از ترکیب لاله های داروینی، و یکی از انواع T. fosteriana بدست آمده اند. نخستین محصول این ترکیبات در سال 1936 توسط لوفه که یکی از دورگه سازان معروف است عرضه شد. بلندی بوته : 60 – 55 cm، فصل به گل نشستن : آخر آوریل

لاله های داروینی

کم کم به دیررس ترین واریته ها نزدیک می شود. این واریته هم اکنون از همه واریته های دیگر بیشتر مورد توجه است. این لاله بسیار مقاوم است و طیف وسیعی از رنگهای متنوع را دارا است. گلهایش نسبتاً کروی شکل و لبه ی گلبرگهای آنها مدور و برگشته به داخل است و روی ساقه ای بلند ظاهر می شوند. بهمین علت این گونه لاله ها افزون بر کشت در حاشیه ها و به شکل کپه ای برای تهیه شاخه برید و نیز مناسب است. لاله های داروینی با استفاده از نمونه هایی که از بین لاله های کلبه ای برگزیده شده بود بوجود آمده اند. بلندی بوته: 60 سانتی متر ، فصل به گل نشستن : ماه مه

لاله های دارای گلهای سوسن وار

این دسته از لاله ها سر آمد همه لاله های دورگه به شمار می آیند این نمونه ها از ترکیب لاله های دیر رس ساده و ‌T. acuminata بدست آمده اند. ساقه ی آنها نسبتاً نرم است و بنابراین باید آنها را کنار دیوار جایی که از مسیر باد دور باشد بکارند . گلبرگها کشیده و نوک تیزند و به گل قیافه ای جامی شکل می بخشند. طیف رنگ آنها نیز بسیار وسیع است زیبایی خیره کننده ی این گونه لاله ها باعث شده است که بتوان از آنها برای آراستن سبد گل یا دسته گل سود جست. بلندی بوته: 50 سانتی متر ، فصل به گل نشتسن : اواخر اردیبهشت ماه.

لاله های ساده‌ی دیررس یا کلبه ای

این گونه لاله های ساده ی دیررس نه شبیه لاله های داروینی هستند و نه به لاله های دارای گلهای سوسن وار می مانند همان طوری که از اسمشان پیداست ، زادگاه آن ها انگلستان است، نمونه های اولیه این گیاه هم از لحاظ قد و هم از نظر فرم با نمونه های کنونی تفاوت بسیار داشته است. در اثر عملیات متعدد دورگه سازی، نمونه های هیبرید کنونی به جز چند استثنا از نظر شیوه ی رشد وکشت بسیار یکنواخت هستند. اینگونه لاله ها عموماً بسیار درشت هستند و شاخه های آنها دراز و بلندی بوته زیاد است بنابراین برای تهیه شاخه بریده گلهای عالی به شمار می‌آیند رنگهای آنها بسیار متنوع است ولی رنگ سبز که از ویژگی های این گروه است در بیشتر آنها دیده می‌شود. بلندی بوته :‌ 70 سانتی متر، فصل به گل نشستن: اردیبهشت ـ خرداد.

لاله های رامبراند

این نمونه لاله ها که هم اکنون به ندرت یافت می شوند همان لاله های معروف دارای رنگهای شکسته هستند که رنگهای آنها توسط ویروس درهم شکسته است. اینها عموماً‌ همان لاله های داروینی هستند که تمام ویژگی هایی نمونه های اخیر به جز رنگ آنها را داراست . ته جام گل سرخ، سپید یا زرفام است که بر روی آن  آمیزه ای از رنگهای لاله دیده می شود. ساقه ها ضعیف تر و باریک تر از گونه های دیگرند. بلندی بوته: 50 سانتیمتر ، فصل به گل نشستن : اردیبهشت ماه

لاله های پرطوطی وار

این نمونه لاله ها در اثر یک موتاسیون بسیار قدیمی پدید آمده اند . گلبرگهای آن ها موجدار، شرابه دار و پیچیده است  لبه ی گلبرگها نیز دندانه دار است. اهمیت این پدیده متفاوت است و بنابر اینکه شرابه ها نوک تیز یا گرد و لبه ی گل اندکی دندانه دار یا شدیداً بریدگی دار باشد، به گل چهره های گوناگونی می بخشد، این گونه لاله ها بسیار ظریف هستند  و ساقه ی نازک به زحمت گل سنگین‌ آنها را سرپا نگه می دارد. بلندی بوته: 50 سانتیمتر ، فصل به گل نشستن: اواخر اردیبهشت

لاله های پُرپَر دیررس

این گونه لاله ها را لاله های دارای گلهای صدتومانی نیز می نامند. و در واقع شباهت آنها به گل صدتومانی زیاد است غنچه های بی نهایت درشتی پدید می آورند و در عین حال گلهای آنها نسبت به تغییرات دما حساس است. این واریته ها بخصوص برای کشت در نقاط کاملاً‌ آفتابر و توصیه می شود. بلندی بوته : 40 سانتیمتر ، فصل به گل نشستن: اواخر اردیبهشت.

لاله های کافمانیا

همگی همانند لاله های وحشی هستند یعنی گلهایشان به سان گل نیلوفر آبی روی ساقه ای کوتاه در میان برگهای پهنی که بر سطح خاک گسترده اند قرار گرفته است. بلندی بوته :‌حداکثر 20 سانتیمتر . فصل به گل نشستن: اوایل فروردین

لاله های پرورشی

گلهای این گونه لاله ها از گلهایی که پیش تر نام بردیم درشت تر هستند و کشیده تر. و بر روی ساقه ای محکم مستقر شده اند روی برگهای پاره ای از آنها لکه های به رنگ قهوه ای مایل به قرمز دیده می شود و این موضوع وابستگی ژنی و نسبی آنها را به نمونه  T.greigii نشان می دهد.

بلندی بوته: 30 سانتی متر ، فصل به گل نشستن : نیمه ی دوم فروردین تا نیمه ی دوم اردیبهشت.

لاله های گرژی

گلهای این نمونه لاله های بسیار درشت و بویژه رنگهای آنها بسیار درخشان است. این گلهای مقاوم و قوی دارای ساقه های محکم هستند که طول آن بنا به نوع واریته متفاوت است. گلهای آنها نسبت به تغییرات دما حساس نیست برگهایشان همواره مزین به نوارهای دراز سرخ فام است. این گروه لاله ها به اضافه دو گروه پیش گرفته از بهترین انواع لاله ها برای پرورش در باغچه های کوچک وروی سنگچین به شمار می روند. بلندی بوته: 30 سانتیمتر، فصل به گل نشستن : اوایل اردیبهشت ماه.

منابع

1. ریشر، آلن. فضل الله قنادی (مترجم)، 1378، پرورش گل لاله، انتشارات گلها
2. قهرمان، احمد، 1364، فلور ایران، جلد هفتم، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل‌هاو مراتع
3. متین، فریده، 1376، لاله های ایران، انتشارات سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی
   1. www.fotosearch. Com
   2. www.tulipworld.com
   3. www.backyard gardener.com